Cách tính lãi lỗ chứng khoán phái sinh trên thị trường phái sinh giúp các nhà đầu tư lưu động vốn nhanh và kiểm soát được lãi lỗ. Nhiều nhà đầu tư muốn tham gia vào thị trường này nhưng lại chưa nắm rõ các kiến thức cơ bản về chứng khoán phái sinh. Điều này khiến cho các nhà đầu tư bị thua lỗ nhiều. Cùng chúng tôi tìm hiểu về chứng khoán phái sinh và cách tính lãi lỗ phái sinh để nâng cao khả năng sinh lợi ngay nhé!
1. Chứng khoán phái sinh là gì?
Cũng như chứng khoán cơ sở, chứng khoán phái sinh cũng có những đặc điểm, bản chất riêng. Chứng khoán phái sinh là một công cụ tài chính hữu ích hoạt động trên thị trường phái sinh. Thị trường phái sinh là thị trường dành cho các công cụ mang tính hợp đồng, thành quả của chúng được xác định dựa trên cơ sở thành quả của một công cụ hoặc một tài sản khác.
Lưu ý rằng, chúng ta xem các chứng khoán phái sinh như là các hợp đồng. Giống như các hợp đồng, công cụ phái sinh (chứng khoán phái sinh) được thoả thuận giữa hai bên người mua và người bán. Trong đó mỗi bên sẽ thực hiện nghĩa vụ cho bên kia. Các hợp đồng sẽ có giá cả, người mua muốn mua với giá càng rẻ càng tốt, người bán muốn bán với giá càng đắt càng tốt.
2. Các dạng hợp đồng của chứng khoán phái sinh
Các dạng hợp đồng phái sinh của chứng khoán phái sinh
2.1. Hợp đồng quyền chọn
Là một hợp đồng giữa hai bên người mua và người bán, trong đó cho người mua quyền nhưng không phải là nghĩa vụ. Để mua hoặc bán một tài sản nào đó vào một ngày trong tương lai với giá được thỏa thuận vào ngày hôm nay.
Người mua quyền chọn trả cho người bán một số tiền gọi là giá hay phí quyền chọn. Người bán quyền chọn sẵn sàng bán hoặc mua tài sản theo các điều khoản của hợp đồng khi người mua muốn. Một quyền chọn để mua tài sản gọi là quyền chọn mua (call). Một quyền chọn để bán tài sản gọi là quyền chọn bán (put).
2.2. Hợp đồng kỳ hạn
Là một hợp đồng giữa hai bên người mua và người bán. Để mua hoặc bán tài sản vào một ngày trong tương lai với giá đã thỏa thuận vào ngày hôm nay.
Hợp đồng kỳ hạn gần giống với hợp đồng quyền chọn. Nhưng quyền chọn cho quyền mà không bắt buộc phải thực hiện giao. Trong khi người sở hữu hợp đồng kỳ hạn bắt buộc phải thực hiện. Nếu tài sản cơ sở thay đổi, người nắm giữ quyền chọn có quyền quyết định mua hoặc bán với giá cố định. Trong khi hai bên tham gia hợp đồng kỳ hạn có nghĩa vụ phải mua và bán hàng hoá.
2.3. Hợp đồng giao sau
Cũng là một hợp đồng giữa hai bên người mua và người bán. Để mua hoặc bán tài sản vào một ngày trong tương lai với giá đã thỏa thuận ngày hôm nay.
Các hợp đồng giao dịch trên sàn giao sau và tuân theo quy trình thanh toán hàng ngày. Hợp đồng giao sau được phát triển từ hợp đồng kỳ hạn và có những đặc điểm giống với hợp đồng kỳ hạn. Giống với tính thanh khoản của hợp đồng kỳ hạn. Nhưng hợp đồng giao sau khác ở chỗ được giao dịch trên thị trường có tổ chức, gọi là sàn giao dịch giao sau.
Người mua hợp đồng giao sau có nghĩa vụ phải mua hàng hóa trong tương lai tại thời điểm xác định. Có thể bán lại hợp đồng giao sau trên thị trường giao để thoát khỏi nghĩa vụ mua hàng hoá. Ngược lại, người bán hợp đồng giao sau có nghĩa vụ bán hàng hóa vào một ngày trong tương lai. Nhưng cũng có thể mua lại hợp đồng trên thị trường giao sau để thoát khỏi nghĩa vụ bán hàng hoá.
2.4. Hợp đồng hoán đổi
Hợp đồng hoán đổi là một dạng kết hợp và biến thể khác trong thị trường các công cụ phái sinh. Hoán đổi là công cụ phổ biến nhất, là một hợp đồng trong đó hai bên đồng ý hoán đổi dòng tiền.
Ví dụ, một bên đối tác đang nhận được một dòng tiền từ một hoạt động đầu tư. Nhưng lại thích một loại đầu tư khác với dòng tiền không giống với dòng tiền mà họ đang thụ hưởng. Bên đối tác liên hệ với một nhà giao dịch hoán đổi, họ sẽ thực hiện vị thế đối nghịch trong giao dịch. Thực tế là bên đối tác và nhà giao dịch đã hoán đổi dòng tiền cho nhau. Tuỳ thuộc vào giá và lãi suất sau đó thay đổi như thế nào. Mỗi bên sẽ nhận được lợi nhuận hay bị lỗ.
3. Cách đầu tư chứng khoán phái sinh như thế nào?
Để đầu tư vào chứng khoán phái sinh thì các nhà đầu tư thực hiện các bước sau:
Bước 1: Trước tiên cần có một tài khoản chứng khoán cơ sở. Sau đó đăng ký mở tài khoản giao dịch chứng khoán phái sinh.
Bước 2: Cần phải có tài sản ký quỹ ban đầu hoặc nộp tiền ký quỹ tại Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD). Sau đó nộp tiền vào tài khoản chứng khoán phái sinh để có thể thực hiện giao dịch chứng khoán phái sinh.
Bước 3: Đăng nhập vào trang web/ ứng dụng của sàn giao dịch chứng khoán hoặc các công ty chứng khoán để thực hiện giao dịch.
Bước 4: Tiến hành giao dịch, đặt các lệnh mua- bán các chứng khoán phái sinh phù hợp với nhu cầu của nhà đầu tư.
4. Cách tính lãi lỗ chứng khoán phái sinh
Cách tính lãi lỗ trong chứng khoán phái sinh vị thế cuối ngày. Tính lãi – lỗ chứng khoán phái sinh dựa trên sự chênh lệch giá của tài sản cơ sở cuối ngày so với giá bình quân gia quyền theo số lượng.
Công thức tính:
VM cuối ngày = (Chênh lệch giá thanh toán cuối ngày – Giá bình quân gia quyền theo số lượng) x số hợp đồng x hệ
Ở vị thế mua bằng giá bình quân gia quyền mua. Và ngược lại, ở vị thế bán bằng giá bình quân gia quyền bán.
Thị trường phái sinh là một cơ hội đầu tư cho các nhà đầu tư bên cạnh thị trường cơ sở. Vì vậy các nhà đầu tư nên tìm hiểu cách tính lãi lỗ chứng khoán phái sinh để có những cơ hội đầu tư tốt hơn trong tương lai.
